16-31 OCAK 2025

Detaylar

• Ocak ayının son günlerine damga vuran ve gündemi sarsan en önemli gelişmelerden birisi şüphesiz yeni yapay zekâ dil modeli DeepSeek oldu. DeepSeek’in büyük ses getirmesinin ardında ABD’li teknoloji devlerine kıyasla daha düşük maliyetle üretilmesi ve daha efektif yanıtlar verebilmesi yer alıyor. Çin, yapay zekâ teknolojisinde dünya lideri olma hedefi için sıkı şekilde çalışırken, önümüzdeki dönemde ABD ile olan rekabetinin kızışacağı aşikâr.

• Çin Ticaret Bakanlığı 2024 yılında yabancı yatırım ve iş birliklerinde önemli ölçüde büyüme kaydettiklerini belirtti. Çin’in doğrudan yabancı yatırım miktarı %10,5 artış ile 143,85 milyar dolar olarak gerçekleşti. Yurt dışına gönderilen işçi sayısı %17,9 oranında atarak 409.000’e yükseldi. Ayrıca, Bir Kuşak Bir Yol güzergahında yer alan ülkelere yapılan yatırımlar geçen yıla kıyasla %5,4 artarak 33,69 milyar dolar oldu.

• Trump’ın başkanlık görevine başlaması ile medyada oldukça konuşulan bir diğer konu ise Panama Kanalı oldu. Eski ABD Başkanı Jimmy Carter tarafından Panama Kanalı kontrolünün Panama’ya iade edilmesi Trump tarafından hata olarak kabul edilirken, kanaldan geçen ABD gemilerinin fahiş fiyatlar ödediği iddia edildi. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ise olası bir çatışma ortamında Panama Kanalı’nın ABD’nin ulusal güvenliğini ve çıkarlarını tehdit edeceğini belirterek Trump’ı destekleyen açıklamalarda bulundu. Tüm bu olaylara karşı Panama Başkanı José Raúl Mulino, Trump ve yönetimi tarafından yöneltilen tüm iddiaları reddetti. Kanalın mülkiyeti üzerine herhangi bir görüşme yapılmayacağını katı bir dil ile vurguladı.

• The Economist, 2024 yılında büyük bir ekonomik başarı gösteren İspanya’yı “En iyi performans gösteren zengin dünya ekonomisi” ödülüne layık gördü. İspanya GSYH’si %3’ün üzerinde büyüme kaydederken, IBEX-35 (Madrid Borsası) %14,2 oranında artış gösterdi. Ülkedeki nüfus, 2021 yılında 47,4 milyondan 2024 yılı temmuz ayında 48,8 milyona yükseldi. Yaşanan olumlu gelişmelerin aksine ülkedeki doğum oranı ise 1,3 seviyesine geriledi. İspanya, düşen doğum oranı ve yaşlanan nüfus sorunuyla baş edebilmek adına önümüzdeki üç yıl boyunca her yıl 300.000 belgesiz göçmeni yasal statüye geçirmeyi planlıyor.  

• Filistin ve İsrail arasında ateşkesin ilan edilmesi uzun zamandır beklenen bir durumdu. Ancak İsrail, küresel tepkilere rağmen saldırılarını ateşkesin ilanına kadar ağır bir şekilde sürdürdü. Yüzbinlerce Filistinli terk ettikleri yuvalarına geri dönebilmek için yola çıktı ancak çoğu yıkılmış binlerce bina ile karşılaştı. Birleşmiş Milletler, bölgedeki yapı stokunun %69’unun yıkıldığını belirtti. Ayrıca, savaşın sadece ilk dört ayında ülkede yaşanan zarar 18,5 milyar doları aştı. Filistin’e yönelik ablukanın devam ettiği sürece ülkedeki alt ve üst yapıların yeniden inşa edilmesinin 350 yıl süreceği iddia edildi.

• Moldova’da yaşanan enerji krizi Avrupa Birliği’nin başına bela oluyor. Ukrayna aldığı ani kararla Rus gazı akışını keserek Avrupa’da bir krize neden oldu. Slovakya hariç tüm Avrupa Birliği üyesi ülkelerin olası gaz kesintisine karşı alternatif tedarik rotaları belirlediği ifade edildi. Moldova ve kendi sınırları içerisinde bağımsız yönetilen Transdinyester ciddi gaz krizi ile karşı karşıya. Rus gaz tedarikçisi Gazprom, Transdinyester’e gönderilen doğal gaz için 11 milyar dolar faturayı Moldova’ya keserken, Moldova bu faturanın kendilerini ilgilendirmediğini ve ödemeyeceklerini belirtti. Rusya, doğal gazı Moldova ve Avrupa’ya karşı silah olarak kullanarak Moldova’nın Avrupa Birliği üyesi olma sürecini engellemeye çalışmakta.